Πέμπτη 11 Ιανουαρίου 2018
Γιατί έχουμε χαμηλή αυτοπεποίθηση;
Τί είναι αυτοπεποίθηση;
- Η αυτοπεποίθηση είναι μια στάση που επιτρέπει στο άτομο να έχει μια θετική αλλά και ρεαλιστική αντίληψη για τον εαυτό του και για τις ικανότητές του, να χειρίζεται τις καταστάσεις ή τις δυσκολίες που το αφορούν.
- Αντανακλά, την εμπιστοσύνη που έχει στις ικανότητές του αυτές, αλλά και την αίσθηση ότι ασκεί έλεγχο στη ζωή του. Ακόμα και αν κάτι δεν πάει καλά, η θετική στάση και η αποδοχή του εαυτού στα άτομα με υψηλή αυτοπεποίθηση δεν αλλάζει.
- Η αυτοπεποίθηση εκφράζεται με υγιή συναισθήματα όπως υπευθυνότητα, πρωτοβουλία, αξιοπρέπεια, αυτοέλεγχο, ανεκτικότητα και σεβασμό των άλλων, επιδίωξη αξιόλογων στόχων κλπ.
Ποιοί παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε χαμηλή αυτοπεποίθηση;
H χαμηλή αυτοπεποίθηση, τις περισσότερες φορές, πηγάζει από τον τρόπο που εμείς οι ίδιοι βλέπουμε τον εαυτό μας και όχι από τον τρόπο που μας αντιμετωπίζουν οι άλλοι.
Εμπειρίες από την παιδική ή την εφηβική μας ηλικία πιθανό να έχουν επηρεάσει και ίσως να έχουν διαστρεβλώσει, την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. Επιπλέον η παντός είδους κακοποίηση (σωματική, λεκτική, ψυχολογική), αλλά και η έντονη κριτική που μπορεί να είχαμε υποστεί σαν παιδιά από τους γονείς μας μπορεί να έχουν συμβάλει σε αυτό. Κάποιες εμπειρίες που μπορεί να μας έκαναν να ντραπούμε κατά την παιδική ηλικία ή σαν ενήλικες, η απαίτηση από εμάς τους ίδιους ή τους γονείς μας να είμαστε «τέλειοι» και η αίσθηση των ατόμων ότι είναι αποτυχημένα, χαμηλού πνευματικού επιπέδου, ότι δεν αξίζουν, ότι δεν είναι ικανά, είναι επιβαρυντικοί παράγοντες.
Πότε «χτίζεται η αυτοπεποίθηση;
Κατά την παιδική ηλικία και την εφηβεία, είναι ιδιαίτερα ισχυρή η επίδραση των «Σημαντικών Άλλων».
Οι «Άλλοι» συντελούν στο να επικυρώσουμε αυτό που είμαστε, γιατί ο τρόπος με τον οποίο μας βλέπουν επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε εμείς τον εαυτό μας. H αντιμετώπισή τους και οι σχέσεις που έχουμε μαζί τους επικυρώνουν ή καταρρίπτουν την εικόνα που έχουμε εμείς για τον εαυτό μας και αυτό μάλλον ακολουθεί κυκλική πορεία.
Τα άτομα με υψηλή αυτοπεποίθηση χαρακτηρίζονται από:
- Υπευθυνότητα για τις πράξεις τους
- Αισιοδοξία, δημιουργικότητα, τόλμη
- Συγκρότηση, αυτοέλεγχο, εσωτερική ισορροπία
- Ανθεκτικότητα στις αρνητικές κριτικές των άλλων
- Ανεκτικότητα και σεβασμό για τους άλλους
- Πιστεύουν στις ικανότητες τους
- Λύνουν τα προβλήματα τους και δεν ανησυχούν μόνο για αυτά
- Αντιμετωπίζουν - εξαφανίζουν τους φόβους τους
- Αγαπούν τον εαυτό τους και τον σέβονται.
Τα άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση χαρακτηρίζονται από:
Αισθήματα κατωτερότητας και ανασφάλειας
Δυσκολία κοινωνικής ένταξης – μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες άρα αισθήματα μοναξιάς
Υπερβολική ευθιξία και χαμηλές αντοχές στις συντροφικές σχέσεις
Υπερβολική ενασχόληση με αυτό που οι άλλοι σκέπτονται για αυτούς - αναζητούν συνεχώς επιβεβαίωση της αξίας τους
- Διάχυτο άγχος- αισθήματα απογοήτευσης
- Επικέντρωση στα αρνητικά στοιχεία μιας κατάστασης
- Έλλειψη εμπιστοσύνης στις προσωπικές τους απόψεις
- Αναπάντεχες εκρηκτικές συμπεριφορές
- Διαταραχές στη συγκέντρωση, τον ύπνο και τη διατροφή.
Αισθάνονται:
- Άσχημοι, αποτυχημένοι ή ανεπιθύμητοι
- Απόρριψη από τους άλλους, ακόμα και όταν λαμβάνουν αντίθετα μηνύματα
- Είναι συνήθως υπερευαίσθητα και ντροπαλά άτομα
- Δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις
- Κλείνονται στον εαυτό τους και απομονώνονται
- Περιαυτολογούν γιατί προσπαθούν να πείσουν τους άλλους για την αξία τους
- Προσπαθούν να αντιγράψουν και να μιμηθούν άλλους που θεωρούν επιτυχημένους.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να αυξήσουμε την αυτοπεποίθηση μας;
Η αυτοπεποίθηση δεν καλλιεργείται μόνο με τα ενισχυτικά και υποστηρικτικά λόγια των άλλων αλλά με την ρεαλιστική και έγκυρη αυτο-αξιολόγηση, μέσα από την ανάληψη ευθυνών, την εμπειρία της αγάπης και την δυναμική στάση απέναντι στις καθημερινές δυσκολίες και τις αναπόφευκτες αντιξοότητες.
Για να καταφέρει το άτομο, όμως, να «κατακτήσει» τα παραπάνω σημαντικό ρόλο παίζει ο τρόπος σκέψης του.
Πρακτικές συμβουλές
Δώσε αναγνώριση στο εαυτό σου και επαίνεσέ τον λεκτικά.
Αναγνώρισε τις προσπάθειές σου και τις επιτυχίες σου. Το να αναγνωρίζεις όσα πετυχαίνεις είναι ένας σημαντικός τρόπος αυτό-επιβεβαίωσης.
Επιβράβευσε τον εαυτό σου καθημερινά.
Για παράδειγμα, αν κατάφερες να διαχειριστείς κάποιο δύσκολο θέμα στη δουλειά ή αλλού, επιβράβευσε με κάτι τον εαυτό σου. Αυτού του είδους η αναγνώριση θα ενισχυθεί σταδιακά, λειτουργώντας ως μια διαρκής υπενθύμιση του πόσο σπουδαίος είσαι.
Μάθε να θέτεις μικρούς, ρεαλιστικούς στόχους.
Ακόμη και τα πιο μικρά επιτεύγματα μπορεί να βοηθήσουν στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης. Θέσε μετριοπαθείς, βραχυπρόθεσμους στόχους για τον εαυτό σου. Μετέτρεψε τους μεγάλους σου στόχους σε μικρότερους, πιο χειροπιαστούς. Π.χ. θα ήθελες να τρέξεις στο μαραθώνιο; Ξεκίνα να προπονείσαι στα 5 χμ και μετά ανέβα επίπεδο. Κάνε καθημερινά μικρά, εφικτά βήματα προς την επίτευξη των στόχων σου.
Πες ΟΧΙ όταν χρειάζεται.
Το να θέλεις πάντα να ευχαριστείς τους άλλους φέρνει άγχος και πίεση. Αν αντίθετα, ακούς τον εαυτό σου και φροντίζεις τις ανάγκες σου, αυτό μακροπρόθεσμα αναπτύσσει την αυτοεκτίμησή σου και σου προσφέρει ψυχική ισορροπία.
Αντί να εστιάζεις συνεχώς στα προβλήματα, αποφάσισε να εστιάζεις στα επιθυμητά αποτελέσματα.
Επιδίωξε συναναστροφές με θετικούς ανθρώπους. Η διάθεση και η συμπεριφορά μπορεί να είναι μεταδοτική, οπότε αν θέλεις να ενισχύσεις την αυτοεκτίμησή σου, είναι σημαντικό να έχεις γύρω σου ανθρώπους που νιώθουν σιγουριά για τον εαυτό τους.
Πρόσφερε πράγματα από τον εαυτό σου στους άλλους. Π.χ. πρόσφερε ρούχα που δεν χρειάζεσαι σε κάποιο ίδρυμα ή κάνε εθελοντική εργασία. Τέτοιες πράξεις σε κάνουν να νιώθεις καλύτερα και ενισχύουν την αυτοεκτίμησή σου.
Άκου τη διαίσθησή σου.
Επέτρεψε στον εαυτό σου να πετύχεις.
Πρόσφερε στοργή στον εαυτό σου με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.
Έχε ευγνωμοσύνη για ότι καλό διαθέτεις.
Φρόντισε να παρέχεις κίνηση στο σώμα σου όπως περίπατο και διατάσεις. Έτσι ενισχύεται η έκκριση των ενδορφινών που είναι υπεύθυνες για την καλή διάθεση.
Αφιέρωσε χρόνο για να κάνεις πράγματα που σε ευχαριστούν. Μπορεί αυτά να είναι ένας περίπατος, ένα καλό βιβλίο, μια καλλιτεχνική ασχολία.
Φρόντισε να έχεις πάντα ενδιαφέρουσες δραστηριότητες που θα σου ανεβάζουν τη διάθεση όπως, επισκέψεις σε φίλους, συναντήσεις για καφέ, ή ταξίδια.
Κείμενο:Δρ. Αναστασία Κοτσοπούλου CPsychol AFBPsS, Ψυχολόγος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, Διευθύντρια του Σύγχρονου Κέντρου Υποστήριξης Εκπαίδευσης και Έρευνας.
