Τετάρτη 31 Ιανουαρίου 2018
Η Χρόνια Κόπωση
Η χρόνια κόπωση χαρακτηρίζεται από επίμονη ατονία και κόπωση διάρκειας τουλάχιστον εξαμήνου. Ο ασθενής σε πολλές περιπτώσεις αδυνατεί να επιτελέσει καθημερινά καθήκοντα, ενώ απλά μέτρα (π.χ. ξεκούραση, αγχολυτικές δραστηριότητες) δεν επαρκούν για να αποκαταστήσουν την παθολογική αυτή κατάσταση. Αυτός είναι ο λόγος που προσφεύγει για εξέταση στον ειδικό παθολόγο.
Η εξασφάλιση φυσιολογικής ενεργειακής εφεδρείας είναι μία σύνθετη ανθρώπινη λειτουργία που προϋποθέτει την ομαλή συνεργασία μιας ποικιλίας οργανικών συστημάτων. Ορμόνες της κυκλοφορίας, νευρωνικές συνδέσεις των ιστών με τον εγκέφαλο συνεργάζονται αρμονικά για να ρυθμιστεί η ομαλή λειτουργία των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας των κυττάρων, των μιτοχονδρίων. Η τροφοδοσία των μιτοχονδρίων με επαρκές οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά για να γίνουν οι καύσεις και να παραχθεί τριφωσφορική αδενοσίνη ATP είναι ζωτική για την λειτουργία τους. Η επάρκεια του ύπνου και η ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και των απεκκριτικών οργάνων είναι σημαντικά για την εξουδετέρωση των τοξινών και παραπροϊόντων της καύσης που παράγουν τα μιτοχόνδρια κατά την λειτουργία τους. Ως καταληκτικό σημείο του κύκλου της ροής ενέργειας στον άνθρωπο, το μυϊκό σύστημα και τα νευρικά κύτταρα πρέπει να ανταποκρίνονται με επάρκεια στις εντολές του εγκεφάλου για κίνηση ή διανοητική συγκέντρωση.
Συνήθεις παράγοντες και νοσήματα που προκαλούν παροδική κόπωση είναι οι κοινές ιώσεις, το stress, τα πολύωρα ταξίδια, ιδιαίτερα μεταξύ χωρών με διαφορά ώρας, οι περίοδοι ανεπαρκούς ύπνου. Νοσήματα όπως η αναιμία, οι ορμονικές διαταραχές, οι χρόνιες φλεγμονές, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, τα ψυχιατρικά σύνδρομα, η ινομυαλγία, οι ελλείψεις βιταμινών και ιχνοστοιχείων, οι αλλοιώσεις του ανοσοποιητικού συστήματος, οι παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος, οι αναπνευστικές παθήσεις, η υπερκόπωση, διαταράσσουν σε πιο σταθερή βάση ένα ή περισσότερα σημεία του κύκλου της ροής της ενέργειας στον άνθρωπο.
Το ιδιοπαθές σύνδρομο χρόνιας κόπωσης χαρακτηρίζεται από γενικευμένη κόπωση, η οποία χαρακτηρίζεται από παράλληλη εμφάνιση τεσσάρων ή περισσότερων από τα παρακάτω σημεία:
- Μυϊκοί πόνοι
- Πόνοι στις αρθρώσεις
- Ευαίσθητοι τραχηλικοί ή μασχαλιαίοι λεμφαδένες
- Πονόλαιμος
- Διαταραχές της μνήμης και της συγκέντρωσης, που δεν προκαλούνται από φάρμακα, αλκοόλ ή ουσίες.
- Ύπνος που δεν ξεκουράζει
- Κακουχία μετά από άσκηση
- Εμφάνιση πονοκεφάλου που δεν προϋπήρχε
Στο ιδιοπαθές σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, κατά την ιατρική εξέταση, δεν διαπιστώνεται συγκεκριμένο υποκείμενο οργανικό νόσημα που να προκαλεί τα συμπτώματα ή συγκεκριμένη ψυχιατρική νόσος, αλλά υπάρχει ένα σύνολο παθοφυσιολογικών διαταραχών:
Μελέτες αναδεικνύουν την παρουσία φλεγμονής ή ανωμαλίας του ανοσοποιητικού που πυροδοτεί την εμφάνιση του συνδρόμου.
Αρκετές φορές πριν την εμφάνιση του συνδρόμου προηγείται λοιμώδες νόσημα που καταπονεί τον οργανισμό.
Ειδικές λήψεις μαγνητικής τομογραφίας αναδεικνύουν αλλοιώσεις στην λευκή ουσία, ιδίως στους πρόσθιους λοβούς των ασθενών.
Μελέτες του ιστορικού αναδεικνύουν, ταυτόχρονα, μεγαλύτερη συναισθηματική αστάθεια, νευροφυτική ευαισθησία και υψηλότερη πιθανότητα αναφοράς ενός σημαντικού παιδικού τραύματος.
Η σωστή ιατρική παθολογική εξέταση είναι επιβεβλημένη στην περίπτωση της χρόνιας κόπωσης. Η σωστή διαφορική διάγνωση κατευθύνει την ορθή θεραπεία.
Σημαντικά μέτρα που πρέπει να τηρούν οι πάσχοντες, εκτός από την λήψη της ενδεικνυόμενης φαρμακευτικής αγωγής:
Πρέπει να αποφεύγουν, όσο γίνεται, την καθιστική ζωή. Η καθημερινή βάδιση, ιδιαίτερα όταν γίνεται υπό το φυσικό φως του ήλιου, έχει πολλές ευεργετικές δράσεις στα σύνδρομα κόπωσης. Με την βάδιση σταθεροποιείται το νευροφυτικό και ορμονικό σύστημα, τονώνεται η κυκλοφορική επάρκεια, ενώ η βιταμίνη D, η παραγωγή της οποίας επάγεται κατά την έκθεση στο ηλιακό φως, έχει ευεργετικές επιδράσεις σε όλο το σώμα.
Πρέπει να αποφεύγουν τις απότομες αυξομειώσεις βάρους και τις μονομερείς δίαιτες. Να κάνουν διατροφή ισορροπημένη σε θερμίδες και χαμηλή σε κορεσμένα και trans λιπαρά, τα οποία ανευρίσκονται κλασσικά στο βούτυρο, τα ζωικά λίπη, τις μαργαρίνες αλλά και στα φυτικά έλαια των τυποποιημένων προϊόντων και των εστιατορίων. Πρέπει να αποφεύγουν το αλκοόλ, την πόση ποτών τύπου cola και την κατάχρηση γλυκών. Εάν σας αρέσει το αλκοόλ, εσείς που πάσχετε από χρόνια κόπωση καλό είναι να μην καταναλώνετε πάνω από τέσσερις μερίδες ποτού την εβδομάδα. Mία μερίδα ποτού είναι 355 ml. μπύρας με συνήθη περιεκτικότητα σε αλκοόλ 5%, 148 ml. κρασιού συνήθους περιεκτικότητας σε αλκοόλ 12% και 44ml ποτού με περιεκτικότητα σε αλκοόλ 40%. Η μεσογειακή διατροφή που χαρακτηρίζεται από άφθονη κατανάλωση φρούτων λαχανικών, συστηματική κατανάλωση οσπρίων extra παρθένου ελαιόλαδου ψωμιού ολικής άλεσης, είναι το συνιστώμενο διατροφικό μοντέλο.
Να έχουν σταθερό ωράριο αφύπνισης κατάκλισης. Το σταθερό ωράριο ύπνου σταθεροποιεί τον νυχτερινό βηματοδότη ύπνου και την ορμονική έκκριση. Το σύνηθες ωράριο ύπνου που απαιτείται στον ενήλικο είναι επτά – οκτώ ώρες, αλλά αυτό δύναται να παρουσιάσει διαφοροποιήσεις ανάλογα με την ηλικία και ιδιοσυγκρασιακές παραμέτρους.
Πρέπει να εντοπίσουν και να εξασκήσουν αγχολυτικές δραστηριότητες. Παρά το γεγονός ότι η πλειοψηφία των συνδρόμων κόπωσης δεν έχει αμιγές ψυχιατρικό υπόστρωμα (και για τούτο τα ψυχοφάρμακα παρουσιάζουν μέτρια ή καμία αποτελεσματικότητα), η αποφυγή του stress έχει ευεργετικές ψυχοσωματικές επιδράσεις.
Πρέπει να αποφεύγουν το κάπνισμα. Το κάπνισμα μειώνει την αναπνευστική εφεδρεία του οργανισμού και μπορεί να ελαττώσει σημαντικά την επάρκεια του προσφερόμενου στα κύτταρα οξυγόνου. Το οξυγόνο είναι σημαντικό για τη σωστή επιτέλεση της πλειοψηφίας των βιοχημικών αντιδράσεων που γίνονται στο ανθρώπινο σώμα και την παροχή υψηλής ενεργειακής εφεδρείας.
Κείμενο: Δρ. Μοσχοβάκη Αναστασία, Ιατρός Ειδική Παθολόγος , [email protected]
